Covilhã - As suas Igrejas III

  Pesquisando no "site" do ANTT o Mosteiro de São Pedro de Arganil verificámos que em 1187 se designava por Mosteiro de Arganil, mas mais tarde por Monasterij Sancti Petri de Arganil,  como nos aparece no documento e, posteriormente, por Mosteiro de Folques ou Mosteiro de São Pedro de Folques. Sobre a igreja de Sancti Iohanis de Manta in Collo de Covelliana sabemos que o padroado desta igreja foi doado ao Mosteiro por João Mendes, seu fundador e ainda que houve uma causa em que foram partes os clérigos e paroquianos da igreja e o prior e frades do Mosteiro de São Pedro de Arganil de que foi delegado apostólico o bispo da Guarda (Egitânia).
  Continuamos a publicar alguns destes documentos encontrados no espólio de Luiz Fernando Carvalho Dias.
  

[...]

Interrogatório das Testemunhas

            Joahes Petri presbiter iurato et interrogato dixit quod vidit Pelagium Calvum facere aptum occidentalem Sancti Iohanis per sumptum johanis menendj et vidit carpentarios tegere ecclesiam per sumptum Ihanis menendj et vidit quando posuerunt super tegulas per sumptum eius.

Interrogato si Iohanes Menendj erat patronus dixit illum scio... esse dominum.

Interrogato si viderat Johanes Menendj dare ecclesiam Sancti Iohannis fratribus de Arganil dixit non vidisset audivi dicere quod dederat Johanes Menendj ecclesiam fratribus de Arganil et fecerat illis inde kartam ......... dixit quod viderat ibi stare unum fratrem de Arganil pro clavicellaria et alium pro capellano et  postea vidit alium pro capellano.

Interrogato si parrochiani erant patroni dixit quod nescio. De fundamento ecclesie dixit nesciebat quis fundaverat.

            Arcipresbiter iuratus et interrogatus dixit quod sciebat Johanes menendj esse canonicum Sancte Marie et sciebat domnum Mi esse in Sancto Johane de Manta de manu Johanes Menendj prout credebat ipse postea expulit inde illum et postea vidit Jo. Menendj stare ante arcepiscopum Compostellanensis et vinxit ecclesiam et vidit ibi stare unum fratrem de Arganil et audivit quod Jo. Menendj dederat patronatum fratribus de Arganil.

Interrogatus si Jo. Menendj erat patronus dixit quod nesciebat sed sciebat esse dominum.

Interrogatus si parrochiany erant patronj dixit quod nesciebat dixit quod nesciebat ... daverat ecclesiam sed dixit quod illud quod erat ibi factum credebat quod facerat Jo. Menendj.

            Gonsalvus Suarij clericus iuratus et interrogatus dixit quod vidit quando erat puer et erat monachinus Jo. Menendj fundare ibi ecclesiam Sancti Jojannis et facere et vidit ibi priorem de Arganil stare et .... Jo. Menendj dabat post mortem suam patronatum ipsius ecclesie et ecclesiam Monasterio de Arganil et quod fecerat inde cartam. Interrogatus si erat Jo. Menendj patronus dixit quod erat patronus antecedens .... parrochiarnj erant patronj dixit quod nesciebat et dixit quod viderat ... kartam .

            Pelagius Suerij sutor iuratus et interrogatus dixit quod sciebat stare in ecclesia Sancti Johanis duos fratres unum pro capellano et alium pro clavicellario sed nesciebat quod qua de causa. Interrogato de aliis dixit ... dixerat ex parte parrochianorum sancti iohanis.

            Suerius Gonsalvi clericus Sancti Iohanis iuratus et interrogatus dixit quis fundaverat ecclesiam Sancti Iohanis dixit quod nesciebat sed sciebat ibi pariente stare de antico et sciebat ibi stare domnum Michaelem et demum Michaelem Petrum clericos et dabant inde terciam. Jo. Menendj qui erat canonicus Sancte Marie et stabat illuc postea per ius Sancte ecclesie expulit ab ecclesie Sancti Iohanis Jo. Menendj alios clericos et dixit quod Gonsalvus fecerat ousiam et portas et alpenderem suis expensis et dedit ibi de suis pecudibus de quibus hodie edificatam habetur in ecclesia et parrochiani emerunt unum capum de Gº Petras ex... ad faciendam ecclesiam et per expensas Jo. Menendj et parrochianorum dederunt portam et detulerunt parrochianj et dederunt ecclesie unam casam et Jo. Menendj fecit corpus ecclesie et dedit finem et postea ivit ad Arganil et fratres accomodaverunt ej de suis denarijs et fecit ... pactum quod post mortem eius daret illis ecclesiam et interrogatus postea tenuit ibi duos fratres de Arganil unum pro capellano et alium pro clavicellaria postea episcopus fecit capitulum et exortavit eos qui darent ecclesiam fratribus vel freires postea venit Menendus gunsalvj prior de Arganil ad Sanctum Johanem et dixit Jo. Menendj prior ego edificavj hunc locum et feci et qualem pactum feci priorj Pelagio d’ Aguiar et priorj Petro Menendj tale concedo vobis et do vobis illam ecclesiam cum posesionibus qua es ........ ... dixit S. Gunsalvj contradico et apello ad procuratorem quia episcopus excomunicavit eos qui darent ecclesias fraires vel fratribus et propter hoc astulit Jo. Menendj sibi portionem cum ................. procuratorum et conquistus fuit de portione et inpetravit licteras quod habebat portionem et ....................................................... caria cum suis literis ad Covellianam quod archipresbiter et ipse sciret si Iohanes Menendj fecerat quod dixit .... et Johanes Menendj concessit quod fecerat tunc excomunicaverunt illum et tunc Johanes Menendi ivit ad ......... dones removeret quod fecerat et interea abiit . Interrogato si Iohanes Menendj erat patronus dixit quod erat domnus. Interrogato si parrochianj erant patronj dixit quod nesciebat et dixit quod parrochiani mutabant se secundum voluerunt .....

            Domnus Arrinatus iuratus interrogato dixit quod nesciebat quis fundaverat ecclesiam Sancti Iohanis et dixit quod sciebat Johanem Menendi priorem et faciebat corpus ecclesie et dixit .... inde quod facis interrogato si sciebat aliquid de fratribus dixit quod nesciebat. Interrogato si .... erat patronus dixit quod nesciebat.

            Suerius Iohanis prior Sancti Martinj de Manta in Collo iurato et interrogato dixit quod Iohanes Menendj fecerat ecclesiam Sancti Ihanis de Manta in Collo et dedit illam domno Michaelj pacto quod daret ipse domnus Michael sibi inde partem et domnus Michaelis non tenuit pactum quod posuerat et Iohanes Menendj abstulit sibi ecclesiam et interrogato si viderat in ipsa ecclesia fratres de Arganil in possesione dixit quod viderat ibi unum fratrem sed nesciebat in quomodo stabat ibi. Interrogato si ille qui facit ecclesiam in terra ipse ... erat patronus dixit quod sic . Interrogato si patronus ecclesie potest dare ecclesiam cuilibet dixit quod sic salvo iure episcopi.

            Rodericus Petri prior de Sancto Bartolomeo iurato et interrogato si Iohanes Menendj fecerat ecclesiam Sancti Iohanis dixit quod nesciebat sed viderat illum domnum ipsius ecclesie. Interrogato si viderat in tempore Iohanis Menendj fratres de Arganil in possesione ipsius ecclesie dixit quod nesciebat. Interrogato si ille qui facit ecclesiam aut fundat erat patronus dixit sic secundum usum terre cum parrochianis salvo iure episcopi. Interrogato si patronus ecclesie potest dare suum patronatum cuilibet dixit quod sic salvo iure episcopi.

            Johanes Johanis laicus iurato et interrogato si Jo. Menendi fundaverat ecclesiam aut fecerat dixit quod nesciebat. Interrogato si viderat ibi fratres dixit quod viderat ibi unum sed Iohanes Menendj erat dominus ipsius ecclesie. Interrogato si ille quis fundat ecclesiam aut facit erat patronus dixit quod sic. Interrogato si ille qui est patronus potest dare patronatum cuilibet dixit quod nesciebat sed episcopus scit tale.

            Sugerius prior de Sancta Maria de Carantonia iurato et interrogato si Iohanis Menendj fundaverat aut facerat ecclesiam Sancti Iohanis dixit quod nesciebat. Interrogato si fratres de Arganil fuerant in posesione ipsius ecclesie dixit quod nesciebat sed viderat ibi fratres stare de Arganil et unus illorum erat clavicularius. Interrogato si erat mos quod si illa quis facit ecclesiam aut fundat erat patronus dixit quod nesciebat. Interrogato si patronus potest dare suum patronatum cuilibet dixit quod sic et iste est testis ab utraque parte.

            Petrus Petri laicus de sancta Maria Magdalena iuratus et interrogato si Iohanes Menendj et Gonsalvus Michael fecerant ipsam ecclesiam sed Iohanes Menendj perfecerat eam et senper fuerat inde dominus. Interrogato et iurato si viderat ibi fratres de Arganil dixit quod viderat ibi unum et erat claviger. Interrogato si ille quis facit ecclesiam est patronus dixit quod sic. Interrogato si erat mos quod patronus potest dare patronatum cuilibet dixit quod sic quia multociens viderat hoc accidere.

            Pelagius Petri laicus iurato et interrogato si Johanes Menendj fundaverat aut fecerat ecclesiam dixit quod nesciebat. Interrogato si erat ibi fratres de Arganil dixit quod viderat ibi priorem de Arganil et duos fratres et recessit prior et remanserunt fratres ibi tamen Iohanes Menendj fuit prior et dominus usque ad mortem suam. Interrogato si ille quis facit aut fundat ecclesiam est patronum dixit quod qui facit eam vel ....... aut hereditat est patronus. Interrogato si patronus potest dare patronatum cuilibet dixit quod sic et patronus abadare cum parrochianis et cum episcopo.

            Martinus Tourago laicus iurato et interrogato si Iohanes Menendj fundaverat ecclesiam aut fecerat dixit quod nesciebat et dixit quod viderat inde ipsum dominum usque ad suam mortem. Interrogato si viderat ibi fratres de Arganil dixit quod non. Interrogato si qui facit ecclesiam aut fundat est patronus dixit quod sic mihi videtur. Interrogato si patronus potest dare patronatum cuilibet dixit quod nesciebat.

            Suerius Calvus iuratus et interrogato si Johanes Menendj fundaverat aut fecerat ecclesiam dixit domnus Michael fecerat eam et post Johanes Menendj propulsavit inde domnum Michaelem et melioravit in illa cum suis parrochianis et fuit proinde dominus usque ad suam mortem. Interrogato si viderat ibi fratres de Arganil in possesione ipsius ecclesie dixit quod nesciebat. Interrogato si est mos quod qui facit ecclesiam aut fundat est patronus dixit quod nesciebat. Interrogato si patronus potest dare patronatum cuilibet dixit quod nesciebat.

            Gonsalvus Iohanis laicus iurato et interrogato quis fundaverat ecclesiam dixit quod domnus Michael et post recepit Iohanem Menendj ..... ipse Johanes Menendj proiecit inde domnum Michaelem per vim et per arma. Interrogato quis fecerat ecclesiam dixit quod Iohanes Menendj ........ ecclesie et tenuit eam usque ad mortem. Interrogato si fratres de Arganil fuerant in possesione ipsius ecclesie in patronatu dixit quod non sed vidit ibi unum fratrem clavicularium nomine Johanem Gonsalvi. Interrogato si est mos quod quis fundat ecclesiam aut facit esse patronus dixit quod non sine parrochianis. Interrogato si patronus potest dare patronatum cuilibet dixit quod sic cum parrochianis et dixit quod parrochiani cum Suerio Gonsalvi et cum Iohane Didaci abadaverunt ... et episcopo et iste testis ductus fuit ab utraque parte.

            ......... Garsie iuratus et interrogato pro utraque parte quis hedificavit ecclesiam dixit quod Johanes Menendj cum quodam suo consan..... clerico. Interrogato si viderat ibi fratres de Arganil in possesione vel patronatum dixit quod viderat ibi unum fratrem .... Alvarinum nomine clavicularium sed nesciebat sub quomodo stabat ibi. Interrogato quod viderat ibi dominum .......... usque ad suam mortem. Interrogato quis erat patronus dixit quod Johanes Menendj. Interrogato si est mos ........ patronus potest dare patronatum cuilibet dixit quod sic videbatur sibi quod debet dari suo patronato ... intravit ecclesiam Johanis Menendj per arma aut per vim dixit quod non sed fecit eam et de petris et de .... quomodo fuit abbadada ecclesia post mortem Iohanis Menendj aut si fuit abbadata cum ....

            Domnus Giraldus presbiter iurato et interrogato quis hedificavit ecclesiam dixit quod audierat ..... Interrogato si vidit ibi fratres de Arganil in possesione dixit quod audierat dicere .............................................................................. eam post mortem Iohanis Menendj. Interrogatus si quis facit ecclesiam est patronatus dixit quod nesciebat. Tamen secundum forum sue terre videbatur sibi quod deberet esse patronus. Interrogato si patronus potest dare patronatum cuilibet dixit quod sic.

            Petrus Suerij presbiter iuratus et interrogato quis hedificavit ecclesiam dixit quod quis hedificavit ecclesiam dixit quod Jo. Menendj . Interrogato si viderat ibi fratres de Arganil in possesione dixit quod viderat priorem de Arganil cum duobus fratres venire ad ipsam ecclesiam ........ et remanserunt ibi fratres sed nesciebat in quomodo. Interrogato si est consuetudo aut usus terre quod quis facit aut hedificat est patronus dixit quod sic. Interrogato si patronus potest dare suum patronatum cuilibet dixit ...... Interrogato si Johanes Menendj intravit ecclesiam Sancti Iohanis per vim et per arma dixit quod nesciebat. Interrogato si Johanes Menendj propulsaverat inde domnum Michaelem dixit quod audierat sed non viderat et dixit quod Johanes .............. integratus usque ad mortem. Interrogato si fuit abbadada sine fratribus post ...... dixit quod nesciebat sed vidit domnum Gonsalvum pro domno et testus qui iste productus fuit ab utraque parte.

            Decanus Egitaniensis juratus et interrogato dixit quod in principio ville nescit quis fundavit ecclesiam ........... postea tractu tenporis vidit Iohanem Menendj et domnum Michaelem presbiteros tenentes ........... sed postea fuit reedificata ecclesiam per Gonsalvum de Galiena ..... ut audivit ......... fratres de Arganil in possione ipsius ecclesie respondet quod vidit ibi ..... de Arganil ....... Johane Menendj qui erat prelatus ipsius ecclesie. Interrogato si est usus vel consuetudo si quis fundaverat vel ..... ecclesiam habebat potestatem donandi ius patronatus cuicunque voluerit respondit quod si eam ....... in proprio solo quod potest si habuerit consensu episcopi.

            Petrus Petri iuratus et interrogato quis hedificavit ecclesiam dixit quod nesciebat sed dixit quod audiverat dicere Johanem ..... quod daret hereditatem que fuit Menendj ......... ecclesiam Sancti Iohanis fratribus de Arganil. Interrogato si viderat ibi fratres de Arganil in possione ecclesie dixit quod non. Interrogato si est usus aut consuetudo terre quod qui facit ecclesiam aut fundat est patronus dixit quod sic. Interrogato si patronus potest dare patronatum cuilibet dixit quod sic.

            ..................... iurato et interrogato quis hedificavit ecclesiam dixit quod nesciebat. Interrogato si viderat ibi fratres de Arganil dixit quod viderat ibi fratres de Arganil sed nesciebat in quomodo. Interrogato dixit quod viderat idem Iohanem Menendj dominum semper et vidit quando Iohanes Menendj dabat pituariam ad Arganil annuatim. Interrogato si qui populat ecclesiam est patronus dixit quod nesciebat tamen dixit quod Iohanes Menendj fecerat ecclesiam. Interrogatus si est mos vel usus quod patronus potest dare patronatum cuilibet dixit quod sic.

(Continua)

Fonte - ANTT, Cx. mº 2, nº 4 

As Publicações do Blogue:

http://covilhasubsidiosparasuahistoria.blogspot.pt/2012/09/covilha-as-publicacoes.html

http://covilhasubsidiosparasuahistoria.blogspot.pt/2013/05/covilha-o-2-aniversario-do-nosso-blogue.html

Estatística baseada na lista dos sentenciados na Inquisição publicada neste blogue:
http://covilhasubsidiosparasuahistoria.blogspot.pt/2011/11/covilha-lista-dos-sentenciados-na.html

Publicações sobre as igrejas no nosso blogue:
http://covilhasubsidiosparasuahistoria.blogspot.pt/2014/05/covilha-as-suas-igrejas-ii.html

http://covilhasubsidiosparasuahistoria.blogspot.pt/2014/03/covilha-as-suas-igrejas-i.html

http://covilhasubsidiosparasuahistoria.blogspot.pt/2012/10/covilha-as-igrejas-do-seculo-xiv.html