Covilhã - As suas Igrejas IV

   Pesquisando no ANTT o Mosteiro de São Pedro de Arganil verificámos que em 1187 se designava por Mosteiro de Arganil, mas mais tarde por Monasterij Sancti Petri de Arganil,  como nos aparece no documento e, posteriormente, por Mosteiro de Folques ou Mosteiro de São Pedro de Folques. Sobre a igreja de Sancti Iohanis de Manta in Collo de Covelliana sabemos que o padroado desta igreja foi doado ao Mosteiro por João Mendes, seu fundador e ainda que houve uma causa em que foram partes os clérigos e paroquianos da igreja e o prior e frades do Mosteiro de São Pedro de Arganil de que foi delegado apostólico o bispo da Guarda (Egitânia).

    Continuamos a publicar alguns destes documentos encontrados no espólio de Luiz Fernando Carvalho Dias.
  

[...]

Interrogatório das Testemunhas

           Domnus (? ) Pelagius de Sousa iuratus et interrogato quis hedificavit ecclesiam aut fecit dixit quod nesciebat sed viderat ibi domnum Iohanem Menendj. Interrogato si viderat ibi fratres de Arganil in possione ecclesie dixit quod viderat sed nesciebat sub qua forma. Interrogatus si quis facit ecclesiam est patronus dixit quod nesciebat. Interrogato si patronus potest dare patronatum cuilibet dixit similiter.

            Domnus Egeas presbiter iuratus et interrogato ab utraque parte quis hedificavit ecclesiam dixit quod nesciebat sed audierat dicere quod alter fundaverat eam et non Iohanem Menendj tamen viderat ibi Iohanem Menendj pro domino usque ad mortem suam. Interrogato si viderat ibi fratres de Arganil in possione ecclesie dixit quod viderat ibi fratres et audivit quod Iohanes Menendj volebat dare eis eam. Interrogato si consuetudo est aut usus terre quod qui fundat ecclesiam aut facit est patronus dixit quod sic quia domnus ....... dedit ecclesiam Sancti Iacobj fratribus de Sancto Georgio et alij de villa dederunt ecclesias cui voluerunt. Interrogato si Johanes Menendj intravit predictam ecclesiam per vim aut per arma dixit quod nesciebat. Interrogato quis abbadavit ecclesiam post mortem Iohanes Menendj dixit quod credebat quod parrochiani cum episcopo et vidit ibi Gonsalvum Menendj pro domino et priore usque ad locum istum sunt testes ........................................

            Domnus Suerius laicus iuratus et interrogato quis hedificavit ecclesiam aut fecit dixit quod nesciebat. Interrogato si viderat ibi fratres de Arganil in posione ecclesie dixit quod non. Interrogatus si qui facit ecclesiam aut hedificat est patronus dixit quod sic mihi viderat. Interrogato si patronus potest dare suum patronatum cuilibet dixit quod nesciebat.

            Decanus Egitaniensis iuratus et interrogatus si Iohanes Menendi intravit ecclesiam per vim vel cum armis vel ...... respondit quod sic. Interrogatus si Johanes Menendi fuit integratus de ipsa ecclesie usque ad obitum suum respondit quod sic et post mortem istius statam fuit abadata de Gonsalvo Menendj per episcopum et parrochianes. Interrogato si vidit inde fratres de Arganil integratos respondit quod non usque ad locum istud sunt testes producta ex parte monas terij esse ( ? ).

            Suerius prior de Sancta Maria de Carantonia iuratus et interrogatus si Iohanis Menendj intravit ecclesiam Sancti Iohanis per vim aut si projecerat domnum Michaelem per arma dixit quod nesciebat. Interrogatus si Iohanes Menendi fuit integratus usque ad suam mortem de ecclesia dixit quod sic. Interrogatus si post ea fuit abadata sine fratribus dixit quod nesciebat sed viderat inde domnum Gunsalvum ibi sed nesciebat si tenebat eam in commendatam si erat prior. Interrogatus si viderat ibi fratres de Arganil post mortem Iohannis Menendj dixit quod non.

            Suerius Calvus iuratus et interrogatus si Johanes Menendj projecterat domnum Michaelem priorem de ecclesia Sancti Iohanis dixit quod sic. interrogatus si domnus Michaelis populavit ipsam ecclesiam dixit quod sic. Iohanes Menendi inde projecterat domnum Michaelem fuit integratus inde usque ad suam mortem. Interrogatus si post mortem Iohanes Menendi fuit priorata sine fratribus dixit quod fuit de domno Gonsalvo et de Martino Pelagii et nec fratribus nec parrochianis.

            Iohanes Salvatoris iurato et interrogato dixit quod domnus Michaelis fundaverat ecclesiam et recepit ibi Johanem Menendj in medietatem et habuerunt ambo intencionem super eam et plagas et percusiones et post fecerunt convencionem et Johanes Menendi comparavit medietate domno Michaelem et recessit domnus Michaelis et Johanes Menendi fecit ecclesiam do novo et remansit pro domno et tenuit eam usque ad suam mortem et post fuit priorata de domno Gonsalvo e de Martino Pelagii cum parrochianis et cum episcopo et sine fratribus.

            Menendus Tabas iurato et interrogato quis fundaverat ecclesiam dixit quod domnus Michaelis et dixit quod nesciebat si Johanes Menendi fundaverat eam sed tenebat quod habebant eam per medium et post habebunt ambo intencionem et Johanes Menendi projecit inde domnum Michaelem per vim et per arma et cecidit ( ? ) ecclesia post Johanes Menendi melioravit eam et tenuit eam usque ad mortem et post fuit priorata de Gonsalvo Menendi et de Martino Pelagii per parrochianos et per episcopum. Interrogatus si fratres de Arganil fuerant integrati de possessione eclesie vel de patronatu dixit quod non.

            Domnus Monteiro laicus iuratus et interrogatus quis fecerat ecclesiam dixit quod nesciebat sed viderat inde Johanem Menendi domnum usque ad suam mortem. Interrogatus si Johanes Menendi intraverat ipsam ecclesiam per vim dixit quod nesciebat. Interrogatus si viderat ibi fratres de Arganil integratos de patronatu aut de possessione dixit quod viderat ibi unum fratrem de Arganil Johanem Gonsalvi nomine sed nesciebat ...... quomodo stabat ibi. Interrogatus si fuit priorata sine fratribus post mortem Johanes Menendi dixit quod nesciebat.

            Menendus Alfonsi laicus iuratus et interrogatus quis fundaverat ecclesiam dixit quod nesciebat sed viderat inde Johanem audierat quod domnus Michaelis fundaverat eam. Interrogatus si Johanes Menendi intraverat ecclesiam per vim dixit quod nesciebat sed viderat Johanem Menendi domnum usque ad mortem. Interrogatus quis fecerat ecclesiam dixit quod Gonsalvinus de Galiana fecerat oussiduam et Johanes Menendi cum parrochianis fecerit corpus ecclesie. Interrogatus si fratres de Arganil fuerant integrati de possesione vel de patronatu dixit quod nesciebat. Interrogato si fuerat priorata post mortem Iohanis Menendj dixit quod ante mortem Iohanis Menendj vocavit tres parrochianos et dedit eos claves et rogavit  eos quod pro eraancia quam habebat cum illis quod darent ecclesiam Gonsalvo Menendj et post venerunt duos fratres de Arganil et voluerunt intrare ecclesiam et illi qui tenebant encomendatam autem posuerunt bestias fratrum per frena et posuerunt eos extra et postea parrochiani et episcopus dederunt eam Gonsalvo Menendj et  Martino Pelagij post domnum Gonsalvum.

            Johanninus Colmeiro laicus iuratus et interrogato quis fecerat ecclesiam dixit quod nesciebat. Interrogato si Johanes Menendj intraverat ecclesiam per vim dixit quod nesciebat sed viderat inde Johanem Menendj domnum usque ad suam mortem. Interrogato si viderat fratres de Arganil integratos de patronatu vel de possessione dixit quod non. Interrogato quis abadavit ecclesiam post mortem Iohanis Menendj dixit quod Johanes Menendj dederat illam Gonsalvo Menendj. Et post parrochiani cum episcopo dederunt eam Martino Pelagij.

            Domnus Dominicus laicus iurato et interrogato quis fundavit ecclesiam dixit quod audierat dicere quod domnus Michael sed non viderat. Interrogato si Iohanis Menendj intraverat ecclesiam per vim aut si projecerat idem domnum Michaelem dixit quod audierat hoc dicere sed non viderat. Interrogato quis fecerat ecclesiam dixit quod nesciebat sed viderat inde Johanem Menendj domnum usque ad mortem. Interrogato si viderat fratres de Arganil integratos de patronatu vel de possione dixit quod non. Interrogato quis abbadaverat ecclesiam post mortem Johanis Menendj dixit quod ille mandaverat eam domno Gonsalvo et parrochiani per mandatum episcopi dederunt eam domno Gonsalvo.

            Suerius Iohanis canonicus Sancte Marie iuratus et interrogato pro utraque parte quis fundaverat ecclesiam dixit quod Johanis Menendj et domnus Michael et post habuerunt anbo intentionem super eam et domnus Michael fuit propulsatus a Johanne Menendj de ipsa ecclesia et post fecerunt conventione et Johanes Menendj comparavit de domno Michaele unam casam laicalem quod non habitaret ibi nec haberet cum intencione. Prior Johanes Menendj remansit in possione ecclesie et pro domno. Et fecit ecclesiam et possedit eam usque ad mortem. Interrogato si viderat ibi fratres de Arganil in possione dixit quod viderat ibi unum fratrem nomine Iohanem Gonsalvi sed nesciebat sub quo modo. Interrogato si quis facit ecclesiam aut fundat est patronus dixit quod sic. Et dixit quod Iohannes Menendj erat patronus predicte ecclesie. Interrogato si patronus potest dare patronatum ecclesie cuilibet dixit quod sic quia fuerat usus et iste testis ductus fuit pro utraque parte. Interrogato quis abbadavit ecclesiam post mortem Iohannis Menendj dixit quod ipse domnus Iohanes Menendj mandavit eam domno Gonsalvo et parrochiani et episcopus post dederunt eam domno Gonsalvo.

            Johanes de Sayo laicus iuratus et interrogato quis fecerat aut fundaverat ecclesiam dixit quod nesciebat sed audierat dicere quod alter clericus fundaverat eam cum Iohane Menendj tamen dixit quod nunquam viderat ibi alium domnum nisi Johanem Menendj. Interrogato si viderat ibi fratres de Arganil in possione vel patronatu dixit quod viderat ibi unum fratrem nomine Petrum Alvarinum clavicularium et alium qui dicebatur Iohanis Gonsalvi tamen Johane Menendj erat domnus. Interrogato si albadaverat ecclesiam cum fratribus dixit quod non sed parrochiani cum episcopo dederunt domno Gonsalvo Menendj.

            Petrus Bonus iurato et interrogato quis fundaverat ecclesiam dixit quod nesciebat sed viderat quando Johanes Menendj profecerat inde domnum Petrum clericum per vim et per arma. Interrogato quis fecerat ecclesiam dixit quod nesciebat Et dixit quod Johanes Menendj averat inde dominus usque ad mortem. Interrogato si fratres de Arganil fuerant in possione vel patronatu dixit quod non. Et dixit quod audivit dicere quod Johanes Menendj dederat fratribus de Arganil mediatatem unius almuie et unius vinee      . Interrogatus quis abbadaverat ecclesiam post mortem Johanis Menendj dixit quod parrochianj cum episcopo dederant eam domno Gonsalvo.

            Petrus Calvus laicus interrogato et iurato quis hedificavit ecclesiam dixit quod nesciebat sed audierat dicere quod Johanis Menendj fecerat eam cum alio clerico. Et viderat Johanem Menendj domnum ipsius ecclesie usque ad mortem. Interrogato si viderat ibi fratres de Arganil in possione ecclesie dixit quod viderat ibi unum fratrem clavicularium nomine Petrum Alvarinum et Johanes Menendj erat domnus ipsius ecclesie Et projecit Johanem Menendj postea inde ipsum fratrem. Interrogato si est consuetudo quod quis facit ecclesiam aut fundat est patronus dixit quod sic. Interrogato si patronus ecclesie potest dare patronatum cuilibet dixit quod sic ... cum parrochianis. Interrogato si Johanes Menendj intraverat ipsam ecclesiam per arma aut per vim dixit quod non sed dixit quod fecit eam. Interrogato si Johanes Menendj fuit integratus de ipsa ecclesia dixit quod fuit usque ad morte. Interrogato quis abbadavit ecclesiam post mortem Johanes Menendj dixit quod parrochiani per medietatem Johanis Menendj dederunt eam Gonsalvo Menendj et iste testis fuit prductus ab utraque parte.

            Martinus Pelagij prior Sancte Marie iuratus et interrogato si Iohanes Menendj intravit ecclesiam per vim aut per arma dixit quod nesciebat aut si projecterat inde domnum Michaelem dixit quod audierat dicere quod domnus Michael hedificavit eam. Et audierat quod propulsaverat inde Johanes Menendj domnum Michaelem pro parte ....... dixit quod viderat inde domnum Johanem Menendj usque ad mortem ........... freires et fratres in possione ecclesie. ...................................................................................................parrochianos et concilium et capitulum quod rogarent episcopum quod dedisse ecclesiam Gondisalvo Menendj quia ipse erat sua projenie. Et dixit quod ........ Johanes Menendj monasterio de Arganil unam equam promissit intrare cum suo ..... et medietatem unius vinee Et mediatatem unis almuie qui domnus Gonsalvus .......... Interrogato quis mandaverat ecclesiam post mortem Iohanis Menendj dixit quod parrochiani cum ipsis ...........

            Johanes Molveiro laicus interrogatus et iuratus qui hedificavit ecclesiam dixit quod domnus Michael et post Johanes Menendj projecit inde domnum Michaelem per arma et per vim et post Johanes Menendj melioravit in factura ecclesie. Interrogato si viderat ibi fratres de Arganil ......... ecclesie dixit quod non. Interrogato si quis facit aut fundat ecclesiam est patronus dixit quod nesciebat quid erat patronus. Et dixit quod quando Johanes Menendj jacebat infirmus ..... mortuus fuit quod reliquit ecclesiam in posse parrochianorum que abbadarent eam cum episcopo. Et post dederunt ipsi ecclesiam Gonsalvo Menendj et cum episcopo. Et de patronatu dixit quod erat usus et consuetudo quod qui hedificat eam quod potest dare cuicunque voluerit est testis ab utraque parte.

                        Iste est titulus ........ ex parte ecclesie Sancti Johanis de Manta in Collo ....... archipresbiter super hoc damus vobis istas testes quia quando Iohanes Menendj intraverat ecclesiam Sancti Johanis intravit ..... cum asnis et per forciam et intravit inde domnum Michaelem qui eam populavit et quod Iohanes Menendj fuit integratus usque ad suam mortem Et quod post ea fuit abbadata sine fratribus et quod ante nec postea nunquam inde videmus fratres de Arganil integratos de patronatu nec de possione.

(FIM)

Fonte - ANTT, Cx. mº 2, nº 4 

As Publicações do Blogue:

http://covilhasubsidiosparasuahistoria.blogspot.pt/2012/09/covilha-as-publicacoes.html

http://covilhasubsidiosparasuahistoria.blogspot.pt/2013/05/covilha-o-2-aniversario-do-nosso-blogue.html

Estatística baseada na lista dos sentenciados na Inquisição publicada neste blogue:
http://covilhasubsidiosparasuahistoria.blogspot.pt/2011/11/covilha-lista-dos-sentenciados-na.html

Publicações sobre as igrejas no nosso blogue:
http://covilhasubsidiosparasuahistoria.blogspot.pt/2014/05/covilha-as-suas-igrejas-ii.html

http://covilhasubsidiosparasuahistoria.blogspot.pt/2014/03/covilha-as-suas-igrejas-i.html

http://covilhasubsidiosparasuahistoria.blogspot.pt/2012/10/covilha-as-igrejas-do-seculo-xiv.html